Derinlemesine Besmelenin manasını incelemek şu anda mümkün değildir Çünkü bu, gerçekten çok uzun olur Fakat bazı konuları açıklamaya çalışacağız:
Bismillah, kâinatta nuranî bir satırdır Ferşi Arşa/zemini semaya/yeri göğe bağlar Onu söyleyen insanın kalbini Rabbine bağlar "Besmelenin" çekildiği her konuda ayrı bir bağlantısı vardır Okuyan, yazan, yemek yiyen, su içen, namaz kılan insanlar, bu yaptıklarıyla paralel olarak, dil ile seslendirilmemiş bir fiili veya bir ismi zihinlerinde takdir etmiş oluyorlar "Allah'ın adıyla, okuyorum, yazıyorum, yemek yiyorum, namaz kılıyorum veya okumam ALLAH'ın adıyladır…" gibi Bizim " ALLAH'ın adıyla" dememizin arkasında, Arapça gramer bakımından da böyle bir fiilin veya bir ismin olması şarttır (bk F Râzî tefsiri, I/105-106)
Kur'an'ın ilk inen ayeti "Yaratan Rabbinin adıyla oku" mealindedir Görüldüğü gibi, ayette "oku" fiili açıkça zikredilmiştir Bu da Besmele ile birlikte uygun bir fiil veya ismin gizli olarak var olduğuna bir işaret olup, bizim için önemli bir derstir
Besmelenin Bazı Sırları:
a- Abdullah b Mesud şöyle diyor: Besmelenin harfleri, Cehennem zebanilerinin sayısı kadar olup 19 tanedir Dolayısıyla, bu 19 zebaniden kurtulmak isteyen, 19 harfli besmeleyi okusun Bunu okuyan kimse için ALLAH, bu harflerden her birisini, bir zebaniye karşı bir zırh yapar Cehennem meleklerinin kendileri de bütün işlerini besmele çekerek yaparlar Bütün güçlerini de besmeleden alırlar (Kurtubi, 1/92)
Fahreddin Razî de şu görüşlere yer vermiştir: Besmelenin harf sayısı 19'dur Bunun iki hikmeti vardır:
Biricisi: Zebanilerin sayısı; 19'dır ALLAH Besmelenin 19 harfleriyle insanları bu zebanilerden korur
İkincisi: ALLAH gece ve gündüzü 24 saat olarak tayin etmiştir Sonra da, beş saat alarak beş vakit namazı farz kılmıştır Namazın saatleri olan beş saat, 24 saatten çıktığında geriye 19 saat kalır İşte Besmelenin 19 harfi, namaz dışındaki 19 saat içinde meydana gelen günahlara kefaret olur (Razı Tefsiri, I/175)
b Besmelede ALLAH'ın sonsuz rahmetini gösteren Rahman ve Rahim isimlerine yer verildiği için, Müşriklere karşı savaş ilan eden Berat/Tevbe Suresinin başında anılmamıştır Bu açıdan bakıldığında, beş vakit farz namazlarda, günde 17 defa, insanlara İlahî merhametin adresi olan Besmeleyi okumalarını emreden ALLAH, bununla bize şu dersi veriyor: İnsanların yaratılış gayesi savaşmak, birbirlerini öldürmek değil, birbirlerine karşı merhamet göstermek, yardımcı olmak ve erdemli davranmaktır(Razı Tefsiri, I/175)
c İlginçtir, Besmelenin başında bulunan "b" harfi hariç geriye kalan bütün harfler şifreli surelerin başında yer almıştır Bu harfler 18 adettir 9 tanesi aslî, 9 tanesi mükerrerdir
Bu açıdan bakıldığında, Besmelenin 9 nurlu harfinin başında bulunan "b" harfi, bütün Kur'an'da başında Besmele bulunmayan tek sure olan Berat Suresinin başında ve ilk harfi olarak bulunmuştur Bu Sure hicrî 9 yılında inmiş ve Nasr Suresinin dışında, en son inen sure olmasına rağmen Kur'an'da 9 sıraya yerleştirilmiştir
d Besmelenin başındaki "B" harfi, "Mâsiva"yı temsil etmektedir O bir harf-i cerdir Cerin manası çekmektir Cer harfleri başında bulundukları isimlerin sonunu aşağıya çekip esre yaparlar Ancak "Besmele"nin başındaki harf-i cer ise, manevî bir asansör hükmünde kendisine yapışanı Rahman ve Rahim olan ALLAH'ın mukaddes huzuruna doğru çeker ve yukarı mertebelere çıkartır
Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet Editör
Bismillah, kâinatta nuranî bir satırdır Ferşi Arşa/zemini semaya/yeri göğe bağlar Onu söyleyen insanın kalbini Rabbine bağlar "Besmelenin" çekildiği her konuda ayrı bir bağlantısı vardır Okuyan, yazan, yemek yiyen, su içen, namaz kılan insanlar, bu yaptıklarıyla paralel olarak, dil ile seslendirilmemiş bir fiili veya bir ismi zihinlerinde takdir etmiş oluyorlar "Allah'ın adıyla, okuyorum, yazıyorum, yemek yiyorum, namaz kılıyorum veya okumam ALLAH'ın adıyladır…" gibi Bizim " ALLAH'ın adıyla" dememizin arkasında, Arapça gramer bakımından da böyle bir fiilin veya bir ismin olması şarttır (bk F Râzî tefsiri, I/105-106)
Kur'an'ın ilk inen ayeti "Yaratan Rabbinin adıyla oku" mealindedir Görüldüğü gibi, ayette "oku" fiili açıkça zikredilmiştir Bu da Besmele ile birlikte uygun bir fiil veya ismin gizli olarak var olduğuna bir işaret olup, bizim için önemli bir derstir
Besmelenin Bazı Sırları:
a- Abdullah b Mesud şöyle diyor: Besmelenin harfleri, Cehennem zebanilerinin sayısı kadar olup 19 tanedir Dolayısıyla, bu 19 zebaniden kurtulmak isteyen, 19 harfli besmeleyi okusun Bunu okuyan kimse için ALLAH, bu harflerden her birisini, bir zebaniye karşı bir zırh yapar Cehennem meleklerinin kendileri de bütün işlerini besmele çekerek yaparlar Bütün güçlerini de besmeleden alırlar (Kurtubi, 1/92)
Fahreddin Razî de şu görüşlere yer vermiştir: Besmelenin harf sayısı 19'dur Bunun iki hikmeti vardır:
Biricisi: Zebanilerin sayısı; 19'dır ALLAH Besmelenin 19 harfleriyle insanları bu zebanilerden korur
İkincisi: ALLAH gece ve gündüzü 24 saat olarak tayin etmiştir Sonra da, beş saat alarak beş vakit namazı farz kılmıştır Namazın saatleri olan beş saat, 24 saatten çıktığında geriye 19 saat kalır İşte Besmelenin 19 harfi, namaz dışındaki 19 saat içinde meydana gelen günahlara kefaret olur (Razı Tefsiri, I/175)
b Besmelede ALLAH'ın sonsuz rahmetini gösteren Rahman ve Rahim isimlerine yer verildiği için, Müşriklere karşı savaş ilan eden Berat/Tevbe Suresinin başında anılmamıştır Bu açıdan bakıldığında, beş vakit farz namazlarda, günde 17 defa, insanlara İlahî merhametin adresi olan Besmeleyi okumalarını emreden ALLAH, bununla bize şu dersi veriyor: İnsanların yaratılış gayesi savaşmak, birbirlerini öldürmek değil, birbirlerine karşı merhamet göstermek, yardımcı olmak ve erdemli davranmaktır(Razı Tefsiri, I/175)
c İlginçtir, Besmelenin başında bulunan "b" harfi hariç geriye kalan bütün harfler şifreli surelerin başında yer almıştır Bu harfler 18 adettir 9 tanesi aslî, 9 tanesi mükerrerdir
Bu açıdan bakıldığında, Besmelenin 9 nurlu harfinin başında bulunan "b" harfi, bütün Kur'an'da başında Besmele bulunmayan tek sure olan Berat Suresinin başında ve ilk harfi olarak bulunmuştur Bu Sure hicrî 9 yılında inmiş ve Nasr Suresinin dışında, en son inen sure olmasına rağmen Kur'an'da 9 sıraya yerleştirilmiştir
d Besmelenin başındaki "B" harfi, "Mâsiva"yı temsil etmektedir O bir harf-i cerdir Cerin manası çekmektir Cer harfleri başında bulundukları isimlerin sonunu aşağıya çekip esre yaparlar Ancak "Besmele"nin başındaki harf-i cer ise, manevî bir asansör hükmünde kendisine yapışanı Rahman ve Rahim olan ALLAH'ın mukaddes huzuruna doğru çeker ve yukarı mertebelere çıkartır
Selam ve dua ile
Sorularla İslamiyet Editör