İslâm dini, İtikad (İnanç sistemi), İbadet (Kulluk görevleri), Muamelât (Hukuk sistemi), Ukûbat (Cezalar) ve Ahlâk esaslarıyla bir bütündür. Bunlardan bir tanesini dinin içerisinden çıkardığınızda ona İslâm demek mümkün olmaz. İslâm bilginleri, İslâm’ı büyük bir ağaca benzetmişler; ağacın köklerinin iman ve itikadı, gövdesinin ibadet ve muamelâtı, onu budamanın ukûbatı ve meyvelerinin ise güzel ahlâkı temsil ettiğini söyleyerek iman-ahlâk bütünlüğünü göstermişlerdir.
Peygamber (s.a.v.)'in risalet görevini tamamlamak üzere olduğu son günlerinde 'Veda Haccı' sırasında Cenâb-ı Hak şu ayet-i kerimeyi gönderdi: "Bugün sizin dininizi kemale erdirdim, üzerinizdeki nimetimi tamamladım ve size din olarak Müslümanlığı (verip ondan) hoşnut oldum."
Müslümanlar asırlar boyunca bu ayet-i kerimeyi şöyle tefsir ettiler: İslâm, insan hayatının bütün yönlerini idare eden tam bir hayat nizamıdır. Müslümanlar bütün hayatlarında onun hükümlerini uygulayarak ALLAH (c.c.)'ın üzerlerindeki nimetinden yararlanmış olacaklardır. Ancak böyle yaptıkları takdirde Yaratıcı'nın rızasına kavuşacaklardır. O'nun rızasına kavuşmak ise en büyük nimet, en büyük kazanç ve en büyük mutluluktur.
İslâm, insanların hem dünya ve hem de ahiret mutluluğunu amaç edindiği için din ve dünyanın arasını birleştirmiştir. Bunun için de insanları zor-kolay, gizli-açık emir ve yasakları konusunda uymaya zorlamaktadır. Müminler inanıyorlar ki, ALLAH (c.c.)’ın emrettiği şekilde kurallarına uymak hem ibadet hem de dünya ve ahiret mutluluğuna nedendir. Bu kurallara uymak, kişiyi ALLAH (c.c.)’ına yaklaştırır. Bundan dolayı da kıyamet gününde karşılık kazanacaktır. Bunu bilerek kimse suç işlemez. İşte böylelikle İslâm, bireylerde yasaklara karşı bir bilinç titizliği, inceliği oluşturmuştur. Ahiretteki ceza veya mükâfat duygusu işte bu titizliği sağlar.
İnsanlar, ahiretteki ilâhi hesaplaşma duygusundan uzak oldukları zaman fırsat bulduklarında her suçu işleyebilirler. Onların gönüllerinde suç işlemeyi engelleyici bir güvenlik sigortası yoktur. Fakat İslâm, ALLAH (c.c.) korkusu, O’nun emirlerine itaat ve engin bilinç titizliği ile Müslümanların gönlüne yerleştirmiştir. Bunun için de ALLAH (c.c.) nizamının uygulanmadığı yerlerde ahlâk kuralları zedelenmekte, suç oranları sürekli artmakta ve insanlar mutsuz yaşamaktadırlar.
İslâm’ın hükümlerinin birbirinden ayrılmaz ve parçalanmaz bir bütün olduğunu ve bunlardan bir tanesinin bile inkâr edilmesi halinde tümünün inkârının kabul edildiği ve böylece bunu yapan kimsenin İslâm dininden uzaklaştığını mümin olan herkes bilmektedir. Kur’an’ın bütün hükümlerine gönülden inanıp, tam olarak bağlanmak ve onları yaşamın ilgili alanında uygulamak da aynı şekilde bir zorunluluktur.
İşte bu konudaki ayet-i kerime:
“Yoksa siz o kitabın (Kur’an’ın) bir kısmına inanıyor da, bir kısmını da inkâr mı ediyorsunuz? Şu halde içinizden böyle yapanların cezası, dünya hayatında rezillikten başka bir şey değildir. Kıyamet gününde de onlar azabın en çetinine itileceklerdir.” (1)
“O halde siz insanlardan korkmayın, benden korkun. Benim ayetlerimi az bir paha satmayın. Kim ALLAH (c.c.)’ın indirdiği hükümlerle hükmetmezse, işte onlar kâfirlerin ta kendileridir.” (2)
İslâm, zaman ve mekânın dar sınırları içine de sıkıştırılamaz. O, yalnızca belirli bir zamanda uygulanmak, diğer zaman veya coğrafyalarda uygulanmamak gibi bir noksanlık içinde de değildir. İslâm, bütün zamanların ve bütün mekânların sistemidir. İslâm’ın hükümleri öyle düzenlenmiştir ki, zamanın ilerlemesi, mekânların değişmesi onu etkilemez ve yeniliğini yıpratmaz. Genel kurallarının, ana esaslarının değişmesi asla söz konusu değildir.
İnsanların kurdukları sistemler sürekli ve evrensel değildir. Çünkü bunlar, bulundukları toplumun durumu ve değerleriyle gelişim gösterirler. Toplumların görüş açılarının değişimiyle de değişirler. Dolayısıyla bu sistemlerin kaynağı fani ve hergün yeni şeyler peşinde koşan insanoğludur. Fakat İslâm’ın kaynağı, her zaman Hayy (diri) ve Kayyum (sürekli uyanık) olan ve evrenin bütün ömrünü ve sonunu bilen ALLAH (c.c.)’ın kendisidir.
Bu bölümde İslâm'ın Temel Esasları üzerinde kısaca durulmuş ve bu esaslardan Ahlâk Nizamı ana bölümler, maddeler ve detaylarıyla incelenmiştir. Bölümlerdeki maddeler alfabetik sıraya göre dizilmiştir. Aynı anlamı ifade eden kelime ve deyimlerden daha az kullanılanlardan daha çok kullanılanlara yönlendirme yapılmıştır.
insALLAH