9. Okuyunuz. Unutmayınız ki "okumak" bilgi edinmenin hâlâ en geçerli yöntemidir. Okumanın nesnesi sadece kitap değildir, unutmayınız. Kitap belki okumaya konu olan nesnelerden sadece biridir. Kitap dışında ALLAH'ın ayetlerinden birer ayet olan olaylar, eşya, kâinat ve insanın kendisi de okumaya konu olan şeylerin başında gelir.
10. Düşüncenizi açlıktan öldürmeyiniz. Bu anlamda okumak, vahiy de almadığınıza göre, zihnin açlığını gidermek için tek çıkar yoldur. Okumayan insan susuz bitki gibidir, kurur. Bilgiye sadece okuma yoluyla ulaşılmaz belki, fakat bilgiye ulaşabileceğiniz en garantili usûllerden biridir okumak.
11. Doğru bir niyyetle okuyunuz. Okumaktan amacınız dünyalık elde etmekse, dünyalığı okumaktan daha çabuk elde edebileceğiniz araçlar var, onlara sarılınız. Bilgiye halis bir niyetle talip olunuz. Unutmayınız ki "gerçeğin bilgisi (hakikat) ALLAH katındadır." O bilgiden nasibdar olabilmeniz ihlasınıza bağlıdır. İhlassız bilgi sahibine yüktür.
12. Doğru okuyunuz. Doğru okumanın garantisi doğru bir bakışaçısıdır. Kitabı, hadiseleri, eşyayı, kâinatı ve insanı yanlış okuyanlar bilgeliğin sırrına hiçbir zaman eremezler. Doğru okumak biraz da akl-ı selim sahibi olmakla mümkündür. Selim olmayan bir akıl okuduğu doğru şeyleri dahi bulandıracaktır. Hakkı batılla karıştıracaktır.
13. Gözün okuduğu nesne sadece kitap değildir elbet, her şuurlu bakış bir okuma olayıdır. Doğru okumak için doğru bakmak gerekmektedir. Yamuk bakanlar hiçbir zaman doğru göremezler.
14. Yamukluğu baktığınızda değil, önce bakışınızda arayınız. İnsana yamuk bakan biri ilk bakışta onun imanını, aklını, kalbini, cesaretini, faziletini, güzelliklerini değil de bağırsağını görüyorsa "insan kimdir?" sorusunu bağırsaktır olarak cevaplayacaktır. İlk bakışta bardağın dolu olan yansını değil de boş olan yarısını gören biri, bir evde salon, misafir odası, oturma odası olduğu halde evi "içinde tuvaleti olan mekandır" biçiminde tanımlayan gibidir.
15. Kulakla okurken, ki kulakla okumak dinlemektir, omuzunuzla dinlemeyiniz. Söylenenlerin tümünü dikkatlice dinleyiniz. Dinlediğinizi doğru anlayıp anlamadığınızı test etmeden itiraz etmeyiniz.
16. İster göz, ister kulak, ister zihin, hangi organınızla okursanız okuyunuz, mutlaka aldığınız bilgiyi gönül sarnıcında damıtınız. Elde ettiğiniz bilgiyi, imanınızın olur'unu almadan eyleme dökmeyiniz.
17. Doğruyu okuyunuz. Bunun mânâsı "yanlışı öğrenmeyiniz" değildir. Ancak okumak için yaptığınız seçim doğru seçim olmalıdır. Burada hâlâ bilginin en sadık taşıyıcısı olma vasfını devam ettiren kitap gündeme gelmektedir. Doğru seçilmemiş bir kitap, bir değil bir çok açıdan israftır: Emek israfı, para israfı, zaman israfı, zihin israfı... Bu israfları önlemenin yolu bilinçli tercihten geçer. Yüz gram şeker yemek için yüz kilo şeker kamışı çiğnemek akıl kârı değildir.
18. Unutmayınız, vahiy dışında bütün kitaplar bir "acaba?" ile başlar, bir "acaba?" ile biter, belki bir "acaba?" için yazılır.
19. Kitapların kalbini kırmayınız. Onların kalbi var, onları sokak yosması gibi hırpalamayınız. Kitabı, sırtına basılarak dünyalığa erişilecek bir payanda olarak görmek, kitabın iffetine tecavüzdür.
20. ALLAH'ın kitabı dışında hiçbir kitap "la raybe fîyh: Kendisinde şüphe bulunmayan" değildir. Bu yönüyle insan ürünü olan kitaplar karpuzlara benzerler. Kabuğunu soyup içini yeyiniz. İçi güzel diye kabuğunu yemek de, kabuğu var diye içini atmak da dengesizliktir. İmam Safi, el-Ümm isimli ünlü eserini dikte ettirirken öğrencisine "oku bakayım oğul" der, öğrenci de okur. İmam "şurayı çiz şöyle yaz, burayı sil böyle yaz" diye diye kitabı baştan sona müsvedde haline getirir. İkinci kez "işte şimdi oldu" diyerek okutturur. Ancak bu kez de birincisi gibi çizdirir, sildirir, yazdırır, bozdurur. "Hah, şimdi oldu" dediği üçüncü kez de bir yığın tashih edilmesi gerekli yerler çıkınca kendi kendisine söz verir ve der ki: "Bundan böyle ALLAH'ın kitabı dışında hiç bir kitaba mükemmel demeyeceğim." Unutmayınız ki, bir Kitap dışında hiçbir kitap baştan sona doğru ve yine hiçbir kitap da baştan sona yanlış olamaz.
21. Doğru kitap seçimi, öncelikle doğru yazar seçimidir. Çünkü özellikle düşünce eserleri, müessirinden bağımsız değildir. Eser sahibinin varsa zaaflan, yanlışları eserine yansıyacaktır. Bu nedenle insana ait hiçbir eseri, ALLAH'ın eseri gibi okumayınız, bu insan çok sevdiğiniz biri dahi olsa. Kendisi mükemmel olmayan insan, nasıl mükemmel bir eser verebilir? Bu mânâda mükemmel olan ALLAH'tır ve içinde şüphe taşımayan tek kitap da O'nun kitabıdır.
22. ALLAH'ın kevnî ayetlerini (sünnetullah) ve sanatını yansıtan pozitif bilimlerle ilgili eserler bu açıdan itimat etmeye daha çok lâyıktırlar.
23. Kitapları üç sınıfta değerlendiriniz: I. Başucu eserleri. II. Müracaat eserleri. III. Genel kültür eserleri. Başucu eserleri, bir kez değil, dönüp dönüp okunacak eserlerdir ki çok azdır. Bunlar gıda gibidir, alınmazsa olmaz. Kur'an bunların başında gelir. Gıdası Kur'an olanın bünyesi kavi olur. Müracaat eserleri; sözlükler, kavram kitapları, ansiklopediler bu sınıfa girer. Bunlar ilaç gibidir, gerektikçe alınır. Genel kültür eserleri ise, seçiminde en çok titizlik gösterilecek sınıfı oluştururlar.
24. Okuma tekniği çoktur. Ancak bunlardan üçü meşhudun l. Çizme ve işaretleme tekniği. II. Kayıt tekniği. III. Fişleme tekniği. Okumaktan murad bilgi edinmektir. İnsanı hafızası yanıltır. Eğer okuduklarınızda sürekli kullanacağınız bilgilere rastlamışsanız bunları muhafaza etmeniz gerekmektedir. Onu da ancak bu tekniklerden biriyle yapabilirsiniz.
25. Eğer bilgiyi başkalarına aktaran biri iseniz, bir daha kullanma ihtimaliniz olan tüm bilgileri içine kaydettiğiniz mini bir "bilgi bankanız" olsun. İyi biliniz ki "Hafıza-ı beşer nisyan ile malûldür."
26. Kulakla okumada önemli bulduğunuz bilgileri muhakkak not alınız. Not deftersiz gezmemeyi itiyat edininiz. Şairin tavsiyesini tutunuz: Kalem altım, kelam inci hemen derceyle derceyle Teraziye koyup satma, yeri geldikçe harceyle"
10. Düşüncenizi açlıktan öldürmeyiniz. Bu anlamda okumak, vahiy de almadığınıza göre, zihnin açlığını gidermek için tek çıkar yoldur. Okumayan insan susuz bitki gibidir, kurur. Bilgiye sadece okuma yoluyla ulaşılmaz belki, fakat bilgiye ulaşabileceğiniz en garantili usûllerden biridir okumak.
11. Doğru bir niyyetle okuyunuz. Okumaktan amacınız dünyalık elde etmekse, dünyalığı okumaktan daha çabuk elde edebileceğiniz araçlar var, onlara sarılınız. Bilgiye halis bir niyetle talip olunuz. Unutmayınız ki "gerçeğin bilgisi (hakikat) ALLAH katındadır." O bilgiden nasibdar olabilmeniz ihlasınıza bağlıdır. İhlassız bilgi sahibine yüktür.
12. Doğru okuyunuz. Doğru okumanın garantisi doğru bir bakışaçısıdır. Kitabı, hadiseleri, eşyayı, kâinatı ve insanı yanlış okuyanlar bilgeliğin sırrına hiçbir zaman eremezler. Doğru okumak biraz da akl-ı selim sahibi olmakla mümkündür. Selim olmayan bir akıl okuduğu doğru şeyleri dahi bulandıracaktır. Hakkı batılla karıştıracaktır.
13. Gözün okuduğu nesne sadece kitap değildir elbet, her şuurlu bakış bir okuma olayıdır. Doğru okumak için doğru bakmak gerekmektedir. Yamuk bakanlar hiçbir zaman doğru göremezler.
14. Yamukluğu baktığınızda değil, önce bakışınızda arayınız. İnsana yamuk bakan biri ilk bakışta onun imanını, aklını, kalbini, cesaretini, faziletini, güzelliklerini değil de bağırsağını görüyorsa "insan kimdir?" sorusunu bağırsaktır olarak cevaplayacaktır. İlk bakışta bardağın dolu olan yansını değil de boş olan yarısını gören biri, bir evde salon, misafir odası, oturma odası olduğu halde evi "içinde tuvaleti olan mekandır" biçiminde tanımlayan gibidir.
15. Kulakla okurken, ki kulakla okumak dinlemektir, omuzunuzla dinlemeyiniz. Söylenenlerin tümünü dikkatlice dinleyiniz. Dinlediğinizi doğru anlayıp anlamadığınızı test etmeden itiraz etmeyiniz.
16. İster göz, ister kulak, ister zihin, hangi organınızla okursanız okuyunuz, mutlaka aldığınız bilgiyi gönül sarnıcında damıtınız. Elde ettiğiniz bilgiyi, imanınızın olur'unu almadan eyleme dökmeyiniz.
17. Doğruyu okuyunuz. Bunun mânâsı "yanlışı öğrenmeyiniz" değildir. Ancak okumak için yaptığınız seçim doğru seçim olmalıdır. Burada hâlâ bilginin en sadık taşıyıcısı olma vasfını devam ettiren kitap gündeme gelmektedir. Doğru seçilmemiş bir kitap, bir değil bir çok açıdan israftır: Emek israfı, para israfı, zaman israfı, zihin israfı... Bu israfları önlemenin yolu bilinçli tercihten geçer. Yüz gram şeker yemek için yüz kilo şeker kamışı çiğnemek akıl kârı değildir.
18. Unutmayınız, vahiy dışında bütün kitaplar bir "acaba?" ile başlar, bir "acaba?" ile biter, belki bir "acaba?" için yazılır.
19. Kitapların kalbini kırmayınız. Onların kalbi var, onları sokak yosması gibi hırpalamayınız. Kitabı, sırtına basılarak dünyalığa erişilecek bir payanda olarak görmek, kitabın iffetine tecavüzdür.
20. ALLAH'ın kitabı dışında hiçbir kitap "la raybe fîyh: Kendisinde şüphe bulunmayan" değildir. Bu yönüyle insan ürünü olan kitaplar karpuzlara benzerler. Kabuğunu soyup içini yeyiniz. İçi güzel diye kabuğunu yemek de, kabuğu var diye içini atmak da dengesizliktir. İmam Safi, el-Ümm isimli ünlü eserini dikte ettirirken öğrencisine "oku bakayım oğul" der, öğrenci de okur. İmam "şurayı çiz şöyle yaz, burayı sil böyle yaz" diye diye kitabı baştan sona müsvedde haline getirir. İkinci kez "işte şimdi oldu" diyerek okutturur. Ancak bu kez de birincisi gibi çizdirir, sildirir, yazdırır, bozdurur. "Hah, şimdi oldu" dediği üçüncü kez de bir yığın tashih edilmesi gerekli yerler çıkınca kendi kendisine söz verir ve der ki: "Bundan böyle ALLAH'ın kitabı dışında hiç bir kitaba mükemmel demeyeceğim." Unutmayınız ki, bir Kitap dışında hiçbir kitap baştan sona doğru ve yine hiçbir kitap da baştan sona yanlış olamaz.
21. Doğru kitap seçimi, öncelikle doğru yazar seçimidir. Çünkü özellikle düşünce eserleri, müessirinden bağımsız değildir. Eser sahibinin varsa zaaflan, yanlışları eserine yansıyacaktır. Bu nedenle insana ait hiçbir eseri, ALLAH'ın eseri gibi okumayınız, bu insan çok sevdiğiniz biri dahi olsa. Kendisi mükemmel olmayan insan, nasıl mükemmel bir eser verebilir? Bu mânâda mükemmel olan ALLAH'tır ve içinde şüphe taşımayan tek kitap da O'nun kitabıdır.
22. ALLAH'ın kevnî ayetlerini (sünnetullah) ve sanatını yansıtan pozitif bilimlerle ilgili eserler bu açıdan itimat etmeye daha çok lâyıktırlar.
23. Kitapları üç sınıfta değerlendiriniz: I. Başucu eserleri. II. Müracaat eserleri. III. Genel kültür eserleri. Başucu eserleri, bir kez değil, dönüp dönüp okunacak eserlerdir ki çok azdır. Bunlar gıda gibidir, alınmazsa olmaz. Kur'an bunların başında gelir. Gıdası Kur'an olanın bünyesi kavi olur. Müracaat eserleri; sözlükler, kavram kitapları, ansiklopediler bu sınıfa girer. Bunlar ilaç gibidir, gerektikçe alınır. Genel kültür eserleri ise, seçiminde en çok titizlik gösterilecek sınıfı oluştururlar.
24. Okuma tekniği çoktur. Ancak bunlardan üçü meşhudun l. Çizme ve işaretleme tekniği. II. Kayıt tekniği. III. Fişleme tekniği. Okumaktan murad bilgi edinmektir. İnsanı hafızası yanıltır. Eğer okuduklarınızda sürekli kullanacağınız bilgilere rastlamışsanız bunları muhafaza etmeniz gerekmektedir. Onu da ancak bu tekniklerden biriyle yapabilirsiniz.
25. Eğer bilgiyi başkalarına aktaran biri iseniz, bir daha kullanma ihtimaliniz olan tüm bilgileri içine kaydettiğiniz mini bir "bilgi bankanız" olsun. İyi biliniz ki "Hafıza-ı beşer nisyan ile malûldür."
26. Kulakla okumada önemli bulduğunuz bilgileri muhakkak not alınız. Not deftersiz gezmemeyi itiyat edininiz. Şairin tavsiyesini tutunuz: Kalem altım, kelam inci hemen derceyle derceyle Teraziye koyup satma, yeri geldikçe harceyle"